بی شک ارتباط والدین با فرزندان، یکی از مهم ترین عوامل در شکل گیری شخصیت و رشد اجتماعی، عاطفی و عقلانی فرزندان خانواده دارد. والدین گاهی با بی توجهی و گاهی نیز با توجه بیش از حد اصول تربیتی صحیح را نادیده می‌گیرند. فرزند سالاری که نتیجه توجه و محبت بیش از حد والدین به فرزندان است.
در فرزند سالاری که شیوه نادرست تربیتی است؛ رابطه فرزند – والد یک سویه بوده و فرزندان برای خواسته‌های نامعقول خود تسلط کافی بر پدر و مادر دارند. برای آشنایی بیشتر با این مقوله رو به گسترش با مقاله‌ای جامع از آرتی‌کالا همراه شوید.
فرزند سالاری
فرزند سالاری چیست و چه تاثیرات مضری بر خانواده دارد؟
فرزندسالاری پدیده نوظهور عصر جدید
فرزندسالاری پدیده نوظهور عصر جدید در پی تغییر جایگاه والدین و حکمرانی فرزندان رخ می‌دهد. در این شیوه فرزندان در خانواده ای که آزادی مطلق است قرار دارند و نقش تصمیم گیرنده را همیشه ایفا می‌کنند.
در چنین خانواده هایی به فرزندان اجازه داده می‌شود که به خواسته های خود آن گونه که میخواهند دست یابند و آرزوهای خود را برآورده نمایند و هر چه را که متمایل هستند، میتوانند انجام دهند یا بخواهند. والدین این فرزندان با شعار «بگذار هر چه خواستند، بکنند» خود را از بند مسئولیت رها می‌کنند.
در چنین خانواده هایی (فرزند سالاری) اولویت اصلی خواسته ها و تمایلات فرزندان است. کسی یا چیزی نباید مانع آنها شده و در کارشان دخالت کند، بلکه باید آزاد باشند و به هر کاری که میخواهند دست بزنند، هر عملی را بتوانند مرتکب شوند و کسی با آنها کاری نداشته باشد.
چنین روش فرزند پروری نتایج و پیامدهایی در پی دارد که به علت شیوع آن ضروری است با دقت و تأمل بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.
عوارض نامطلوب آزادی مطلق
پیامدها و عوارض نامطلوب آزادی مطلق
1-والدین در خانواده‌های فرزند سالاری (آزادی مطلق) وظایف و مسئولیت‌های فرزندانشان را بر عهده می‌گیرند و گمان می‌کنند به آنها لطف و محبت کرده‌اند، اما با سلب مسئولیت موجب باعث بروز مشکلات رفتاری شده و در آینده افرادی بی‌مسئولیت در جامعه می‌شوند.
2- فرزندان خانواده‌های با آزادی مطلق، معمولاً سست عنصر و بی اراده یا حداقل کم ارادهاند.
3- فرزندان چنین خانواده هایی به دلیل عادت کردن به آزادی مطلق و بی بندوباری نمیتوانند خود را کنترل کنند و در نتیجه به ورشکستگی تربیتی و اخلاقی دچار می‌شوند.
3- آزادی مطلق و بی بندوباری حاکم در چنین خانواده هایی موجب فراهم شدن زمینه های بزهکاری در عرصه حیات اجتماعی کودکان می‌شود.
4- در خانواده‌های فرزند سالار، چون محور اصلی همواره فرزندان هستند، عادت کرده اند که فقط خواسته های آنها تامین شود، روحیه خود برتربینی دارند. این روحیه به حدی است که حتی در برابر قانون مخالفت می‌کنند و اطاعت از قانون و احترام به مقررات اجتماعی و رعایت آداب اخلاقی برایشان فاقد ارزش است. مهم خودشان هستند. این فرزندان به اصول و ارزش‌های اخلاقی چندان توجهی ندارند.
5- ناتوانی در کارهای روزمره، حتی کارهای شخصی خود دارند.
6- شهامت لازم برای هیچ کاری ندارند و قالبا از نداشتن توانایی صحبت می‌کنند.
7- اعتماد به نفس کافی ندارند و چون جرأت برای انجام کارهای مهم و اساسی ندارند، باعث سرکوب استعداد و توانایی هایی که به صورت بالقوه و نهفته دارند شده و بخش زیادی از توانمندی‌های آنان شکوفا نخواهد شد.
8- عدم استقلال و خودساختگی نیز از پیامدها و عوارض نامطلوب آزادی مطلق است.
راهکار‌های مقابله با فرزند سالاری
محبت بیش از حد ممنوع
یکی از خصوصیات خانواده ایده آل، فضای صمیمی که در خانواده موجود است. اما این صمیمت و محبت نباید یک سویه و بیش از حد باشد به طوری که اقتدار والدین از میان برود. کودک باید تحت هر شرایطی احترام به والدین را سرلوحه رفتار و گفتار خود قرار دهد. پس به اندازه محبت کنید.
کودکان با سرشت پاک پا به جهان می گذارند این والدین هستند که یا بامحبت زیاد و یا با بی محبتی سنگ بنای یک فرد، دارای مشکل رفتاری را به جامعه تحمیل می‌کنند.
گاهی کودکان قربانی جنگ قدرت و محبوبیت والدین می‌شوند؛ والدین با اقدام به مثلث سازی از کودک به عنوان ابزاری در بحث ها و اختلافات شان استفاده می‌کنند تا حمایت او را به سمت خود جلب کنند و نتیجه چنین رفتاری در والدین؛ شکل گیری کودک سالاری در خانواده است.
مقابله باا فرزند سالاری
در برابر خواسته‌های نامعقول کودک مقاومت کنید
نظریه ای در بین والدین بوجودآمده که اگر به خواسته‌های کودک بی توجهی شود، کودک دچار عقده حقارت می شود. چنین تصوری از خواسته‌های کودکان اشتباه است. همزمان که به نیاز‌ها و خواسته‌های معقول کودک توجه دارید؛ در مقابل خواسته‌های نامعقول کودک مقاومت کنید.
در خانواده قانون و چار چوب قرار دهید
برای منزل قانون تعیین کنید و به این قوانین پایبند باشید. با قوانین ساده و آسان رفتار‌های کودک را جهت دهی کنید. به عنوان مثال هرگاه برای خرید بیرون رفتید؛ بگویید “هر گاه برای خرید بیرون می‌رویم، اگر بهانه جویی کنی و اسباب بازی که توان خرید آن را نداریم درخواست کنی به خانه بر می‌گردیم”.
در قبال رفتار‌های درست کودک به او پاداش بدهید. می‌توانید در ازای پاداش اسباب بازی مورد علاقه کودک را از آرتی‌کالا خریداری کنید.
دوران اطاعت
فرزند سالاری و سه دوره تربیتی و اثر گذار در کودکان
بر طبق احادیث و روایتی که در مبین اسلام بیان شده است، از دوران تربیتی فرزندان سه دوره یاد می‌شود:
1- دوران سیادت
2- دوران اطاعت
3- دوران وزارت
دوران سیادت
هفت سال نخست زندگی کودک دوران ریاست کودک است؛ این بدان معنی نیست که کودک دارای آزادی مطلق باشد و هرکاری که خواست انجام دهد.
در این دوران نیز والدین محدودیت‌هایی ایجاد و نسبت به اعمال و رفتار فرزند توجه کافی داشته باشند. این دوران کودک وظیفه و مسئولیت ندارد و اگر از کودک خود خواستید کاری را انجام دهد و سرپیچی کرد نباید مورد مؤاخذه و سؤال قرار گیرد.
دوران اطاعت
مهم‌ترین دوران تربیتی کودکان دوران اطاعت است. به همین خاطر اسلام آموزش های رسمی را در هفت سال دوم قرار داده است.
این دوران همین طور که از نامش پیداست؛ کودک باید به دستوران و قوانین توجه کافی داشته باشد، و در صورت رعایت نکردن مورد باز خواست قرار گیرد. در این دوران نیز نباید دیکتاتوری مطلق در خانواده وجود داشته باشد و خواسته های والدین بر فرزندان تحمیل شود.
این مرحله دوران روشن سازی با استدلال‌های منطقی والدین، مربیان و معلمان است. در واقع فرزندان در این دوران (دوران اطاعت) به تدریج به پذیرش قانون و رعایت مقررات آگاه می‌شوند و استقلال طلبی آنها در دوران اول جای خود را به اجتماع طلبی در دوران دوم می‌دهد.
دوران وزارت
دوران هفت سال سوم که «دوران وزارت» نامیده شده است، باید بر اساس تفاهم هر چه بیشتر بین والدین و فرزندان شکل گیرد و انس و صفا و صمیمیت و خیرخواهی بر روابط بین آنها حکومت کند.
خانواده موفق
نتیجه گیری:
صاحبنظران و کارشناسان روانشناسی در آرتی‌کالا اعتقاد دارند، بهترین شیوه و فضای تربیتی برای فرزندان، فضایی است که نه آزادی مطلق داشته و نه محدودیت مطلق از طرف والدین باشد. با یک انظباط و مقررات مفید، فرزندان خود را پرورش دهید تا بتوانند رشد و تعالی پیدا کنند.