چاقی كودكان پدیده‌‌ای نوظهور در جوامع توسعه یافته و در حال توسعه است. کودکان دارای اضافه وزن یا چاق همیشه در معرض خطرات ابتلا به بسیاری از بیماری‌های زمینه‌ای هستند و در بزرگسالی مشکلات بزرگی در سلامت خود پیدا میکنند. همه ما از تصور یک کودک سالم در ذهن خود از یک کودک به اصطلاح تپل و چاق یاد می کنیم. و گمان می‌کنیم کودک هرچقدر چاق‌تر باشد سالم تر است. چنین برداشتی از سلامتی کودکان اشتباه بوده و گاهی همین چاق بودن کودک در بزرگسالی زمینه بسیاری از بیماری ها نظیر: بیماری‌های قلبی و عروقی، ديابت، اختلالات چربي خون و بيماري کبدی شود.
روش‌ها و راهکارهای زیادی برای درمان چاقی مطرح شده است. تمامی متخصصین و پزشکان پیشگیری را بهترین شیوه مقابله با بیماری بیان میکنند. اما راهکار مناسب برای درمان کودکان دارای اضافه وزن چیست؟ در این مطلب از آرتی‌کالا قصد داریم به معرفی چاقی کودکان، دلایل آن و راهکارهایی برای درمان آن بپردازیم.
چاقی کودکان
راهکارهای اساسی برای درمان چاقی کودکان
از کجا بفهمیم کودکمان دارای اضافه وزن بوده یا چاق است
داشتن کمی اضافه وزن در کودکی ممکن است مرحله ای گذرا باشد که در این سن طبیعی است. پس اگر کودک شما کمی سنگین تر از حد معمول بود سریعا با تجویز و درمان مقابله نکنید. این اضافه وزن همراه با تغییرات رشد که در سال‌های نمو کودک رخ می‌دهد، با بلندتر شدن قدشان به وزن طبیعی برمی گردند. اضافه وزن در کودکان با اضافه وزنی که بزرگسالان دارند متفاوت است. اگر در چرخه رشد، کودک روند افزایشی دارد و روند افزایش ادامه دارد، احتمال اینکه در بزرگسالی به فردی چاق تبدیل شود بسیار است.
بهترین راه تشخیص اندازه گیری وزن و قد کودک است. می توانید بعد از اندازه گیری این اعداد را با جدول رشد نرمال کودکان مقایسه کنید و درجریان این که کودکتان دارای اضافه وزن یا چاقی است قرار گیرید.
شاخص توده بدنی در مقایسه با اندازه گیری وزن، مقیاس بهتری برای تشخیص چاقی کودک است. در حالی که BMI برای بزرگسالان با یک فرمول ساده محاسبه می شود، این شاخص برای کودکان بر اساس جنسیت و سن متفاوت است تا تغییرات بدنی که در خلال رشد اتفاق می افتد را در محاسبه لحاظ کند.
در این مقایسه اگر BMI کودک در محدوده 75 درصد قرار داشته باشد؛ به این معنی که وزنش از 85 درصد کودکانی که در یک سن هستند، بیشتر است. این عدد نشان از وضعیت نگران کننده کودک می‌دهد. اما اگر شاخص توده بدنی در محدوده 95 درصد به بالا باشد، خطرناک بوده و در وضعیت کاملا نامناسب قرار دارد.
کودک چاق
علل چاقی و اضافه وزن در کودکان
در كودكــان چــاق بــين ميــزان دريــافتي(غــذا) و مــصرفي (فعاليت+ متابوليسم) عدم تعادل وجود دارد.
ممكـن اسـت كودك از نظر ژنتيكي استعداد ذاتی به چاق شدن داشته باشـد.
طبق نتـايج مطالعـاتی پژوهشگرانی که در اسـپانيا انجام شده است به این نتیجه رسیده اند كـه، ميـزان فعاليت فيزيكي، سابقه فاميلي چاقي و مدت تماشاي تلوزيون از جمله عوامل تاثيرگذار بر بروز چـاقی هـستند. اما به طور عمده به دلایل شایع چاقی در مقاله می پردازیم.
مصرف غذاهای ناسالم و پر کالری
علت چاقی در كودكان ناشی از شیوه نادرست در زندگی است. مصرف غذاهای ناسالم و پر کالری که نه تنها مواد مغذی را ندارد بلکه باعث اضافه وزن و بیماری‌های گوارشی می‌شود. غذاهای نظیر فست فود‌ها، چیپس، پفک، شیرینی، شکلات، نوشابه و خوراکی‌های فرآوری‌شده‌ای که به‌وفور در بازار یافت می‌شوند، و اغلب نیز تبلیغات گسترده‌ای در رسانه‌ها می‌شود. این غذاهای فرآوری نسبت به بقیه‌ی غذاها مشکل‌آفرین‌‌‌تر و محتوی مقادیر زیادی چربی، نمک و شکر هستند.
بی تحرکی
کم تحرکی و نداشتن فعالیت‌های فیزیکی
یکی دیگر از دلایل چاقی نداشتن تحرک و فعالیت‌های فیزیکی در کودکان است. کودکانی که در طول روز به اندازه کافی فعالیت‌های فیزیکی یا ورزشی ندارند علاوه بر این که دارای اضافه وزن و چاقی هستند؛ نسبت به کودکان فعال و پرتحرک ماهیچه‌ها و استخوان‌های ضعیف‌تری دارند. کودکانی که ورزش نمی‌کنند بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دوم هستند. کلسترول بالا و فشار خون یکی دیگر ازز عوارض کم تحرکی است.
عوامل ژنتیکی و هورمونی
از دیگر عوامل موثر در چاقی کودکان، می‌توان به بيماری‌های غددی، ژنتيك، كروموزمي و مـصرف داروهـا اشاره کرد.
يكي از اختلالات ژنتيك كه در تنظيم مركـزي اشـتها تـأثير دارد كمبود لپتين (Leptin) است. شاید برای شما سوال پیش آید لپتين (Leptin) چیست؟
لپتين (Leptin) نوعی هورمون بوده که با توده چربی ارتباط مستقیم دارد. این هورمون در بافـت چربي ساخته شده و روي هيپوتـالاموس اثـر مـي‌كنـد. این هورمون تاثیر مستقیم بر اشتها دارد و با كـاهش سطح لپتـين موجـب افزايش مصرف غذا و كاهش مصرف انرژي در بـدن مـي‌شـود و برعكس افزايش لپتين با كاهش مصرف غذا و افزایش مصرف انرژی همراه است.
روش‌های درمانی موثر برای لاغری
اولین اقدام موثر برای درمان چاقی کودکان، کنترل کردن وزن فعلی با جلـوگيري از افـزايش وزن و ثابت نگهداشتن وزن است، سپس شروع به كاهش وزن كرد.
برای رسیدن به کاهش وزن در کودک باید رفتارهای تغذیه‌ای درست داشت. رفتارهای غذایی نامناسب تغذیه‌ای مانند نخـوردن صبحانه و غذا خوردن شبانه را كاهش و فعاليت فيزيكي كـودك را افزايش داد. پس از ثابت ماندن وزن ميتوان شروع به كاهش وزن كرد.
فقط غذاهاي سالم بايد وارد منزل شود و والدين بايـد رفتارهاي تغذيه‌ای غلط خود را كنار بگذارند.
نکته قابل توجه رفتارهای تغذیه‌ای والدین بیشترین سهم را در نه تنها در چاقی، بلکه در سایر بیماری‌ها دارد. روی سخن اکنون با مادران گرامی است که با دیر از خواب بیدارشدن و حذف وعده اصلی صبحانه چه تاثیر بسیار بدی در رشد کودک به وجود می‌آورند، پس قبل از این که به فکر رژیم کودک خود باشید اصول غذا خوردن خود را در خانواده بازنگری و تصحیح کنید.
کودک چاق
دور رژیم‌های عجیب و غریب را خط بکشید
به طور کلی رژیم‌هایی که افراد بدون تخصص و از منابع نامشخص توصیه می‌شود، عمل نکنید. رژيم‌های غذايي شديد ممكن است سرعت رشد كـودك را كـم كنـد و اثرات جبران ناپذیر بر جای بگذارد.
همچنین تحويز داروهای ضد چاقی در نوجوانان و كودكـان توصيه نمی‌شود زيرا ممكن است همراه با عوارض قلبي– عروقي شديد باشد
شروع لاغری با هدف‌های آسان
در تمام گروههاي سني تغيير دائم در شيوه زندگي نيـاز اسـت. هدف‌های آسسان و قابل دسترس تهیه کنید.
رفتارهاي مناسب بايد يكي يكي و به مقدار كم شروع و به مرور افزايش يابد . هر تغيير مثبتي را هر چند كوچك باشد مورد تشويق قـرار داد. بايـد بـه جاي اينكه بر روی كـاهش وزن تكيـه كـرد بـر روی رفتارهـای مثبت تأكيد نمود.
ورزش و فعالیت فیزیکی
لازم است كودك حداقل يك سـاعت در روز ورزش و يا بازي فعال نموده و تماشای تلويزيون و يا بـازی‌هـای رايانه‌ای را به حداكثر 2 ساعت در روز كاهش دهد.
نتیجه گیری:
توصیه کارشناسان تغذیه آرتی‌کالا به شما والدين که کودک دارای اضافه وزن و یا چاق دارید؛ این است که، رفتار صحیح را از خودتان شروع کنید و نقش مثبتي با مصرف غذای سالم و فعاليت فيزيكي مناسب داشته باشـید. فرزند خود را در انتخاب رفتارهای سـالم تشويق كنيد تا کودکی سالم داشته باشید.